vrijdag 30 oktober 2009

Mag deze snotneus nog één dingetje zeggen over de AOW? (reactie op reacties op AOW artikel NRC Handelsblad dd 19 oktober)

http://weblogs.nrc.nl/expertdiscussies/afbraak-aow-treft-jongeren-en-de-nederlandse-beschaving/

Ik ben een hitser, een betoger zonder inzicht (Jan Aerts), een snotneus (Leonard Depoorter), ik heb pas recht van spreken als ik 48 jaar gewerkt heb (Martinus de Borst). Er is iets heel erg misgegaan met mijn scholing (Leen Karman), of nee, eigenlijk ben ik gewoon het bewijs van het falend onderwijs in Nederland (Loes Fruin). Maar gelukkig kom ik blijkbaar uit een stinkend rijke hoogopgeleide familie (Leen Karman, F. Markestein), dus daar kan ik me fijn achter verschuilen.

Met verbazing las ik de reacties op mijn opinieartikel van 19 oktober in NRC Handelsblad (Mijn generatie betaalt het geluk van de babyboomers). De ad hominae vlogen mij rond de oren in een expertdiscussie waar vooral de senioren zich roerden. En dan te bedenken dat juist onze generatie ervan wordt beschuldigd om roekeloos en agressief te reageren op online fora en gastenboeken. Ik ben blij om te zien dat er toch nog overeenkomsten zijn.

Er is veel mis met mij. Maar mijn generatie is er nog erger aan toe. Wij zijn de generatie ‘NIX’ (Loes Frijns), generatie ‘egoïsme’ (E. Starink). Wij kunnen niet meer lezen of denken (E. Starink). Wij bekijken als zuigelingen de wereld (Sjuul van Dissel). Wij zijn opgegroeid met een gouden lepel in de mond (Ron Flonders). Oh wij, wij, duivelskinderen. Wij, beginnen zelden voor ons twintigste aan onze loopbaan, maar menen wel direct recht te hebben op een koophuis en één of twee auto’s, om nog maar te zwijgen van een riante pensioenvoorziening, die de meesten van ons straks in staat zal stellen er op hun 60e mee te stoppen (Boudewijn Turin).

Dus steek ik nu maar heel verlegen mijn vingertje op en vraag blozend: lieve babyboomers, mag deze snotneus nog één dingetje zeggen over de inhoud van de reacties?

Inhoudelijk werd mijn stuk in de meeste gevallen puur beoordeeld op één zinnetje. Het zinnetje dat vertelde over het profiteren van de babyboomers en dat ze nu ook weer uit de wind zouden worden gehouden. Als ik had geweten hoezeer dat ene zinnetje de discussie zou domineren, had ik hem weggelaten. Niet omdat hij niet waar is, maar omdat er een inhoudelijk betere discussie gevoerd had kunnen worden als ik hem niet had geschreven.

Waar wilde ik dat de discussie wel over ging?

Alleen over het feit of het rechtvaardig is dat de oudere generatie niet meebetaalt aan de schuld die we met zijn allen hebben opgebouwd. Die schuld stijgt dit jaar naar het hoogste niveau ooit (daar moeten natuurlijk de extra bezittingen van de overheid af en de economie is ook flink gegroeid dus qua percentage is het geen record, maar dan nog). Over die schuld die achterblijft heeft niemand gerept (behalve Jonathan Knibbe die me bijviel).

We zijn zover in de rode cijfers gekomen omdat banken overeind moesten worden gehouden. En zonder een zondaar voor die staatsschuld aan te wijzen: feit blijft dat er stevige bezuinigingen moeten worden doorgevoerd zodat wij, de aanstaand werkende bevolking, ons niet naast een peperdure AOW ook nog eens blauw betalen aan de rente op die staatsschuld. Iedereen die de leeftijdsgrens van de AOW heeft gepasseerd is veilig, die ontloopt de bezuinigingen. Dus nee, de babyboomers laten ons niet achter in een derdewereldland waar we van de honger sterven, maar het heeft er qua staatsfinanciën hier wel eens beter uitgezien.

Oh, had ik dat zinnetje maar niet getypt. Ik had zo graag gewild dat de discussie zou gaan over het gebrek aan geluid vanuit invloed onze generatie. Uw woedende reacties bevestigden mijn vermoeden dat u de stem van mijn generatie niet vaak hoort. Die enkele generatiegenoot in de vakbonden overstemt u met gemak, of u snoert ons de mond met “je mag pas meepraten als je 48 jaar hebt gewerkt, snotneus”. Opvallend dat hetzelfde gebeurde in de discussie over het artikel. Wij communiceren via andere kanalen. De meeste bijval (maar ook hevige discussie) kwam van weblogs als sargasso.nl en het fok!Forum. Terwijl op de expertdiscussiesite een waar babyboombombardement plaatsvond. Toch krijgen wij beduidend minder voor elkaar dan de gevestigde orde. Dus herhaal ik mijn eigen artikel: de jongeren zouden democratische macht moeten hebben maar vinden hun weg niet in de oude systemen die uitgevonden en overbevolkt zijn door babyboomers. Is dat onze fout en ons probleem? Of is het een probleem dat ons allen aangaat en moeten we het proberen op te lossen?

Een andere generatieclash ligt in ‘solidariteit versus egoïsme’. In vele reacties werd geschreven dat de babyboomers ook hebben meebetaald aan de AOW van de generatie daarvoor, en dat het niet solidair zou zijn als wij niet hetzelfde zouden doen. Maar de AOW die wij voor de babyboomers moeten betalen, vraagt een heel ander soort solidariteit van ons. Want u gaat niet meer netjes dood als u 73 bent. U heeft er de afgelopen jaren stilzwijgend al minstens twee jaar bijgekregen aan het einde van uw leven (direct gevolg van studiefinanciering en subsidiering van promotie-onderzoek trouwens). Verder was in 1950 maar 7,7 procent van de bevolking 65 jaar of ouder; nu is dat 14,3 procent; in 2040 is dit percentage gestegen tot bijna 25 procent van de bevolking. De solidariteit die u heeft opgebracht was minder veeleisend dan die nu van ons gevraagd wordt.

Ik ben van mening dat de AOW-leeftijd omhoog moet voordat alle babyboomers met pensioen gaan, zodat de bezuinigingen eerlijk verdeeld worden. En ook zonder dat ene zinnetje in mijn betoog; ook zonder te wijzen naar hoe moeilijk elke generatie het heeft gehad, of wie waar in de geschiedenis de dupe van is geworden, denk ik dat de argumentatie voor dat standpunt staat als een huis.

We hoeven niet te vrezen. Hoe groot de generatieclash ook wordt: we zullen elkaar nooit loslaten. Of onze ouders het nu beter of slechter dan wij hebben gehad, wij erven hun bezittingen of hun schuld. Ouders zullen altijd voor hun kinderen blijven zorgen, en kinderen voor hun ouders als ze dat op den duur zelf niet meer kunnen. En hoe hoog de gemoederen ook oplopen, dit was geen oorlog. Hooguit een opstootje, gebekvecht, als in een huiselijke ruzie die ietwat uit de hand liep. Ik dank u voor uw hartstochtelijke reacties. Het was me een waar genoegen.

woensdag 28 oktober 2009

Nachtmerries (vierde column next 28 oktober)

Sinds een paar weken is er op de Britse televisie een klimaatfilmpje te zien. Voor het slapen gaan leest papa een verhaaltje voor aan zijn dochtertje. ‘Ooit was er een land met verschrikkelijke overstromingen en stormen. Terwijl er in andere delen juist een allesvernietigende droogte heerste.’ In het boek zien we een lief grijs konijntje dat tranen met tuiten huilt bij het zien van het verdroogde land.

‘Wetenschappers zeiden dat het kwam door te veel CO2, dat de lucht in ging als de volwassenen energie gebruikten.’ Er wordt ingezoomd op een plaatje van een huis waarboven een enorm zwart monster hangt met grijparmen en een griezelige mond. Het meisje zet grote ogen op maar papa vertelt door: ‘Sommige plekken verdwenen zelfs helemaal onder water. En de kinderen moesten leven met de verschrikkelijke gevolgen.’ Een hondje zwemt rond in zijn verdronken dorp. Na een tijdje verdwijnt hij helemaal onder water.

Bij het zien van het filmpje moest ik denken aan mijn eigen nachtmerries over de ozonlaag. Bij gebrek aan een griezelig voorleesboek wist ik niet precies wat de ozonlaag was, maar er zat een gat in, en binnenkort zouden we niet meer naar het strand kunnen, en zou het gevaarlijk zijn om buiten te spelen. En uiteindelijk zouden we dan allemaal verbranden.

Voor de volwassen mensen zijn er nu ook verhaaltjes. Bijvoorbeeld dat je een slecht mens bent als je geen spaarlampen koopt, of een elektrische auto. En dat de bossen verdwijnen en de ijsberen, en dat dat allemaal onze schuld is. We geloven dat er geen maatregel te duur is om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Natuurlijk kunnen we het geld ook wel aan iets anders uitgeven. Maar wie heeft er nou wat aan gezondheidszorg of onderwijs als we toch niet meer op onze planeet kunnen leven?

Aan het einde van het verhaaltje slaat het dochtertje haar ogen op naar papa. ‘And Daddy? Does the story have a happy end?’ Even is het stil. En dan schalt ineens de overheidsstem door de kamer. ‘Dat hangt alleen van pappie zelf af,’ zegt de stem. Want als pappie goed naar het verhaaltje heeft geluisterd, komt er misschien, heel misschien, nog een happy end.

woensdag 21 oktober 2009

Diwali (derde column nrc.next)

Diwali 2009. We vieren het Indiase lichtjesfeest in een container in Diemen Zuid. Dalaja, onze Indiase collega die nooit wat zegt, heeft onze uitgenodigd voor koffie. Dus in plaats van onze vrijdagmiddagborrel, waar we ons wekelijks beklagen over alles wat niet lukt in het onderzoek, zitten we op de grond naast haar bed om een bijzettafeltje heen. De koffie staat op tafel, naast een paar bordjes met mierzoete Indiase gebakjes die niemand durft te pakken. Het blijft lang stil.

‘Hoe lang ben jij nu al bezig?’ Dalaja glimlacht. ‘Sinds april 2007’. Dat weten we eigenlijk allemaal wel. Dalaja is al tweeënhalf jaar bezig met haar promotie onderzoek maar er zijn nog geen resultaten. Het apparaat waarmee ze de inhoud van haar cellen moest meten ging stuk. Toen bleek het protocol niet te werken en toen ze met een ander protocol uiteindelijk een interessante observatie deed, bleek het de volgende maand niet meer te reproduceren. Een artefact, een toevalligheid, geen wetenschap.

Ze is geen uitzondering. De meeste gasten op het feestje zoeken al jaren het resultaat dat ze kunnen publiceren in een wetenschappelijk tijdschrift. Mijn buurman is nu bijna klaar, die promoveert volgende week na zes jaar. Na vier jaar was zijn beurs op, toen ging hij in de WW. Hij heeft nog nooit zo hard gewerkt als in die jaren.

Was promoveren maar een zwaar beroep. Dan mochten we klagen over lange dagen, lage lonen en uitzichtloze situaties. Maar we zijn geen stratenmakers, en ook geen havenarbeiders. We zijn hoog opgeleid, de intellectuele elite van Nederland. En dit is toch wat we wilden?

Het feestje is snel ten einde. Ik moet nog even langs het laboratorium. Meten aan mijn nieuwste experimentele opstelling. Bacteriën groeien dag en nacht door. Ze gaan nooit slapen, nooit met vakantie. Terwijl Dalaja de kaarsjes in haar container uitblaast zit ik voor de reactor naar mijn mysterieuze stam te turen. Zometeen vindt hier de magie plaats. Zometeen, als de suiker op is, doet hij iets waarvan niemand begrijpt waarom hij dat doet. Ooit zal ik het weten. Ooit zal het het allemaal waard zijn.

maandag 19 oktober 2009

Mijn generatie betaalt het geluk van de babyboomers (artikel NRC Handelsblad 19 oktober 2009)

De AOW-leeftijd gaat naar 67 jaar. Maar nu nog even niet. Eerst wordt er gewacht tot alle mensen die in de tien jaar na de oorlog geboren zijn, 65 zijn geworden en hun AOW kunnen opstrijken. Daarna, als het toppunt van de vergrijzing geweest is, wordt er pas ingegrepen. En dat terwijl de premies die de werkende bevolking voor de AOW afdraagt, allang niet meer de kosten dekken. Sterker nog, ongeveer één tiende van de huidige overheidsuitgaven hebben we helemaal niet, dat wordt geleend. De babyboomers laten ons dus niet alleen achter met een peperdure regeling, maar ook nog eens met een razendsnel groeiende staatsschuld.

Het kabinet klopt zichzelf op de borst met hun razendsnelle besluit. ‘Taboeloos ingrijpen’ kan van het to do listje worden geschrapt, zelfs de Partij van de ‘Arbeid’ stemde zonder morren in. En nu? Moeten de jongeren blij zijn dat die AOW leeftijd eindelijk omhoog gaat, dat er eindelijk wat lucht in de overheidsfinanciën komt? Of moeten we ons afvragen waarom dit niet veel eerder is gebeurd?

Waar waren de jongeren eigenlijk toen dit besloten werd? Tja, waar waren we eigenlijk? Waarschijnlijk was het voor de meeste alsof er een telefoonverkoper opbelde met een aanbieding voor een uitvaartverzekering. Lachwekkend, compleet irrelevant, geen prioriteit. We beginnen net met werken, en hopen dat we zo’n leuke carrière voor de boeg te hebben dat we er niet aan moeten denken om met 65 te stoppen.

De babyboomers willen wel stoppen en de clichés over de ouderen worden veelvuldig misbruikt in de discussie. We gunnen onze ouders hun oudedag toch wel na zoveel jaren noeste arbeid? Ze hebben tenslotte ons land weer opgebouwd, ze hebben ons gevoed, naar school gestuurd, een toekomst gegeven. Tranentrekkende beelden worden geschetst van 64 jarige mannen die op hun knieën nog straten aan het maken zijn en zuchtend dromen over hun welverdiende pensieon.

Maar ondertussen hebben we het ook over een generatie die heeft kunnen profiteren van een zeer ruim sociaal stelsel: studiefinanciering zolang ze wilden, VUT, prepensioen, WAO voor elk pijntje, ontslagvergoedingen. Voorzieningen waar wij allemaal geen gebruik meer van kunnen maken, of alleen in een sterk versoberde variant. En nu worden de babyboomers weer uit de wind gehouden. Maar ja, waar waren we? Onze stem werd nergens gehoord.

In tegenstelling tot wat velen beweren, zijn we wel betrokken bij politiek. De door BumaStemra voorgestelde embed-tarieven voor filmpjes op blogs en Hyves leverden een stormvloed aan woedende twitter berichten en online petities op. In juni van dit jaar sprongen we nog massaal in de bres voor onze Iraanse generatiegenoten die tegen de uitkomst van de frauduleuze verkiezing streden. Er wordt geblogt en getwitterd bij het leven: is straks een tweede studie nog wel betaalbaar? Komt er een quotum voor vrouwen in topfuncties? Komt Powned wel bij de publieke omroep? Maar de AOW is niet echt populair: zelfs de ‘AOWnaar67’- hyves heeft maar 10 leden. Niemand heeft nog een forumbericht achtergelaten.

Ik wil niet schrijven over een kloof. Een kloof impliceert dat er ergens een gat zit, een abrupte onderbreking en dat is niet het geval. Het is een schuivende verandering: hoe jonger de werknemer, hoe moeilijker hij het vindt om zich vertegenwoordigd te zien in de ouderwetse overlegstructuren van Nederland. De vakbonden vertegenwoordigen nog maar 20% van de beroepsbevolking, en daarvan is maar een minitieus deel jong. Wij zijn niet zo van de hesjes, we gaan niet op een regenachtig Malieveld staan met een megafoon. En zelfs het idee ‘lidmaatschap’ spreekt niet echt meer aan.

De jongeren die wel bij klassieke vakbonden zijn aangesloten krijgen ondertussen ook niet veel voor elkaar. De geluiden van CNV jongeren (AOW naar 67) werden sterk afgezwakt richting een voorstel met een wel heel langzame invoering door de moedervakbond. Bij de FNV hebben de rijen zich ook gesloten: de jongerenfractie is tegen het kabinetsvoorstel. Of dat een unaniem besluit was is maar de vraag: Opzegservicefnv.hyves.nl heeft ondertussen 146 leden en twaalf pagina’s aan forumberichten.
http://www.nrc.nl/opinie/article2391080.ece/Mijn_generatie_betaalt_het_geluk_van_de_babyboomers

Bij de politieke partijen was het vooral het jongeren-CDA die een veelzeggende actie voerde door de rommel van de vakbondsprotesten op het Malieveld op te ruimen. Zij noemden zichzelf terecht de ‘puinruim-generatie’. Maar ook zij zijn zeer waarschijnlijk overruled door het CDA, getuige het huidige voorstel waarin de generatie van Balkenende bijna geheel ontzien wordt.

De SP-jongeren laten zien hoezeer die kleine groep jongeren die wel politiek georganiseerd zijn geïndoctrineerd worden door de moederpartij. Op de website www.65blijft65.nl blijft voorzitter Eva Gerrebrands er op hameren dat we 23.000 euro aan belastinggeld mislopen doordat we twee jaar minder AOW opstrijken.
Ach, bleef het maar bij 23.000 euro. Zolang er ouderen zijn die profiteren van onbetaalbare voorzieningen, zal onze generatie veel meer afdragen dan we terugkrijgen. De babyboomers mogen dan wel een mooi land voor ons hebben opgebouwd, ze hebben het in waardeloze staat aan ons achtergelaten.

Rosanne Hertzberger (25) is columnist van nrc.next en eerder van het Leidse studentenblad Mare. Zij promoveert in de moleculaire microbiologie aan de Universiteit van Amsterdam.

woensdag 14 oktober 2009

Suffe hesjes (tweede column nrc.next)

Wie is die mevrouw eigenlijk? Die Jongerius? Die pretendeert dat ze ‘onze’ belangen loopt te behartigen. Mijn belangen behartigt ze niet. Ik ben niet lid van haar vakbond. Het spreekt me niet zo aan, zo’n club met suffe hesjes, die te pas en te onpas het land dreigt plat te leggen met woeste OV-stakingen.
En eigenlijk spreekt het niemand meer aan. Nog maar 20 procent van de Nederlandse werknemers is lid. En die zijn voornamelijk grijs en verbitterd.

Het is best bijzonder dat een organisatie die al dertig jaar lang leegloopt, namens ons de AOW-onderhandelingen voert. Die AOW geldt straks namelijk voor alle werknemers, niet alleen voor de vakbondsleden. Terwijl het ons misschien niet zoveel kan schelen als we twee jaar langer moeten doorwerken. Wij hebben geen vakbond meer nodig. Wij slepen zelf wel de loonsverhoging en voordelige pensioenregeling uit onze werkgever. En vaak met aanzienlijk meer efficiëntie en succes.

Dit weekend leek het eventjes alsof de FNV een kans aangreep om weer een beetje op te bloeien. Het oude arbeids-maatje PvdA kon niet meer om steun worden gevraagd, die stemmen gewoon vóór die 67 jaar. Dus flirtte Jongerius openlijk met de nieuwe arbeiderspartij PVV. Een arbeiderspartij die wel een achterban heeft. Een groeiende zelfs. Wilders nodigde haar prompt uit voor een overleg.

Maar de liefde tussen Jongerius en Wilders duurde maar één weekend. Zondagavond om 23:14 stuurde FNV haastig een persbericht. Bang om haar achterban kwijt te raken, ontkende ze snel „een samenwerking” met de PVV.

En zo kan het gebeuren dat Jongerius de grootste politieke steun die op dit moment te krijgen is afwijst. Nou, mevrouw Jongerius, wees maar niet bang dat uw achterban er opeens van door gaat door uw vluggertje. Uw achterban is al dertig jaar bezig met er van door aan het gaan. De arbeider heeft niks meer aan de vakbond.
Vrijdag stemt het kabinet in met 67 jaar en de PVV komt als enige winnaar uit de bus. Alweer.

woensdag 7 oktober 2009

Zelfkastijding (Eerste column nrc.next)

En wij maar denken dat die boeren bij ‘Boer zoekt Vrouw’ allemaal van die prachtige boerenbedrijven hebben. 3,6 miljoen kijkers worden elke zondag voor de gek gehouden. Boeren zijn armoezaaiers. 20 eurocent wordt er nog maar voor een liter melk betaald tegenwoordig! Gisteren blokkeerden ze het hoofdkantoor van FrieslandFoods, maandag parkeerden ze hun trekkers in Brussel.

Boeren voeren normaal actie door miljoenen liters melk weg te gooien in een veldje achteraf, als een soort zelfkastijding. Prachtig! Mijn favoriete manier van actievoeren. Ze zouden dat in het openbaar vervoer ook eens moeten proberen.
Toch, met zelfkastijding krijg je alleen aandacht. Voor geld moet je in Brussel zijn. Daar wordt jaarlijks 55 miljard euro aan landbouwsubsidies uitgetrokken, de helft van het hele EU-budget.

In de jaren zestig begon Europa al met het pamperen: alle melk die niet meer voor een bepaalde marktprijs verkocht kon worden, werd met belastingcenten gekocht. Wilden ze hun melk op de wereldmarkt dumpen? Dan betaalde Europa het verschil tussen de Europese prijs en de wereldprijs. Niks was teveel. Het logische gevolg: melkplassen en boterbergen aan overproductie. Dus kwam er nog meer regulatie: melkquota. Als er namelijk niet teveel geproduceerd wordt, blijft de prijs ook op een bepaald niveau.

Maar die melkquota zijn een continue bron van ellende. Is de melkprijs hoog? Dan moet dat melkquotum zo snel mogelijk weg, zodat er meer geproduceerd kan worden. Is de melkprijs laag? Dan moeten er zo snel mogelijk weer quota komen, zodat de prijzen weer stijgen.

En nu doet de EU het enige verstandige: per 2015 worden die melkquota helemaal afgeschaft. En worden de boeren misschien, in plaats van woedende subsidietrekkers, gewoon weer ondernemers. Ondernemers die, als de supermarkt er te weinig voor betaalt, niet verongelijkt met een hooivorkje in de lucht gaan zwaaien. Ondernemers die gewoon moeten concurreren, net als ieder ander.

En mocht een boer het onverhoopt niet redden zonder zijn pamper, dan zijn er nog altijd 3,6 miljoen mensen die willen betalen voor een kijkje in zijn liefdesleven.